Écluse 11, Frankrijk zoals het ooit was

ontwerp en bouw: Jan van Munster, bouwperiode 2019 – 2020.

Écluse 11, Frankrijk zoals het ooit was

De modelspoorbaan Écluse 11 is geïnspireerd door de sluizen in La Vallée des Éclusiers in de Vogezen in het noordoosten van Frankrijk. Bouw en ontwerp: Jan van Munster.

  • Enkele reacties
    • Meesterlijk idee en fantastisch uitgevoerd. Modelbouw op z’n mooist. Top. De Wadlander.
    • Wat een gaaf project!! DJV
    • Wat ongelofelijk mooi zeg  Dat moet een werk geweest zijn alles uit te denken, te bouwen en te laten werken. Tsjonge . MartinHO

Korte kenschets van de baan

Een nieuwe Franse modelspoorbaan met de titel Écluse 11 (spreek uit als: eekluuse onze). Waarop oude tijden herleven in een stadje met station gelegen aan een kanaal. Écluse 11 is een tentoonstellingsbaan 244 cm lang en 80 cm diep. Aan beide zijkanten is er een opstelspoor van 75 cm lang. Aan de achterzijde is een schaduwstation. Het geautomatiseerde treinverkeer is daardoor veelzijdig en afwisselend. Gebruik wordt gemaakt van een digitaal DCC systeem (Twincenter/Intellibox) en het computerprogramma Koploper©.

Het stationnetje met omgeving laat zien hoe dit gebied er in de 60-er jaren uitzag. Uitgewerkt in het fictieve plaatsje Vieux Jean dat aan een enkelsporig traject ligt. Op het kleine stationnetje stoppen alleen korte lokaaltreinen en railbussen. Goederen- en interlokale treinen rijden door. Over het kanaal bewegen enkele boten. Highlight is de sluis, waarin de boten worden geschut. Deze functioneert zoals het origineel met beweegbare sluisdeuren en in- en uitvarende boten.

De baan is privé-eigendom van Jan van Munster, die deze samen met de teamleden van MST de Maaslijn presenteert op tentoonstellingen.

Kenmerken van de modelpoorbaan Écluse 11

Film modelspoorbaan Écluse 11

Het kleine station Vieux-Jean laat zien hoe dit gebied er in de 60-er jaren uitzag. Hier stoppen alleen korte lokaaltreinen en railbussen.
In de omgeving van Arzviller zijn over een lengte van bijna 4 kilometer 17 sluizen aangelegd. Deze sluizen zijn tot eind jaren 60 van de vorige eeuw in gebruik geweest. Eén van deze sluizen is op de baan tot in detail uitgewerkt, namelijk Écluse 11. Als volledig werkende sluis waar de boten worden geschut, zoals dat in werkelijkheid ook gebeurde
Écluse 11 met op de achtergrond een straat van het plaatsje Vieux_Jean
plattegrond (niet op schaal); het opstelstation aan de achterzijde is niet weergegeven

Modelspoorbaan Écluse 11

Sluizen in la Vallée des Éclusiers

Midden de 19e eeuw was er behoefte aan een transportverbinding tussen de Marne en de Rijn. Daarom werd het kanaal de la Marne aux Rhin gegraven. Het is een heuvelachtig gebied en op diverse plaatsen werd het kanaal door een tunnel geleid. De schepen werden met een treintje daar door heen getrokken. In de omgeving van Arzviller moest een hoogteverschil van 45 meter overwonnen worden. Daarvoor werden over een lengte van bijna 4 kilometer 17 sluizen aangelegd. Bij elke sluis stond een woning voor de sluiswachter. Deze sluizen zijn tot eind jaren 60 van de vorige eeuw in gebruik geweest. Toen werd er een scheepslift in gebruik genomen, plan Incline de Arzviller St Louis. Het sluizencomplex in het gebied raakten in verval. Langs het vroegere kanaal is nu een fraaie wandel en fietsroute. Het goederenvervoer gaat nu per spoor en het kanaal is voornamelijk voor recreatief verkeer. Op de modelspoorbaan is één van deze sluizen tot in detail uitgewerkt, namelijk Écluse 11. Als volledig werkende sluis waar de boten worden geschut, zoals dat in werkelijkheid ook gebeurde. In het kanaal varen twee typen boten (omschrijving volgt). De boten varen met een zelf ontworpen systeem en worden in de vaarroute gehouden door een magneetband. Gebruik gemaakt van het besturingsprogramma Koploper©, waarmee ook de sluis wordt bediend.

De sluis is geplaatst in een situatie met een kleine werf, waar reparaties uitgevoerd worden. Aan de loswal meren dekschuiten af.

Station en plaatsje Vieux- Jean

Op de modelspoorbaan geeft een klein stationnetje een sfeerbeeld van hoe het in de 60-er jaren uitzag op een lokale spoorlijn.. Uitgewerkt in een fictief plaatsje Vieux Jean dat aan een enkelsporig traject ligt. Op het stationnetje stoppen alleen de korte lokaaltreinen en railbussen (autorails). Het geheel wordt gecompleteerd door een antiek toiletgebouw. Goederen- en interlokale treinen rijden door.Passend in die tijd is er een verlading van goederen en een loods. Soms wordt een wagon gelost. Het plaatsje kent nog weinig verkeer en straalt vooral rust uit. De weg over de onbewaakte overweg voert omlaag naar het haventje aan het kanaal. Huizen en gebouwen zijn verlicht en voorzien van een interieur, wat laat zien dat er een diversiteit aan bedrijvigheid is. De straatverlichting werkt.

Het rollend materieel bestaat onder meer uit autorails van de SNCF uit die jaren: X2800, X2400, Renault VH, Picasso, ABJ1, 3 en 4. De stoomlocomotieven zijn van de typen 141TC en 232TC, die voor getrokken treinen rijden. Personenrijtuigen zijn van de typen Est en andere.

Voor de weekmarkt op de Place de la République is genoeg plek. Een straatorkestje zorgt voor de sfeer en er kan gegeten en gedronken worden. De gendarmerie is aanwezig; je weet maar nooit.

Plattegrond

Op de plattegrond is een globaal beeld gegeven van de modelspoorbaan Écluse 11. Aan de achterzijde links ligt het station. Rechts de Place de la République. In het midden een scheepswerf. De weg over de onbewaakte overweg voert omlaag naar het haventje aan het kanaal. Aan de voorzijde links ligt het lager gelegen gedeelte van het kanaal met loswal, rechtsvoor de volledig naar voorbeeld werkende schutsluis en het hoger gelegen gedeelte van het kanaal.

plattegrond (niet op schaal); het opstelstation aan de achterzijde is niet weergegeven

Het opstelstation aan de achterzijde van de baan heeft 3 doorgaande sporen en 4 kopsporen, die gebruikt worden voor pendelverkeer met autorails. Maximaal kan met 10 verschillende treinen worden gereden, zonder nieuwe op te stellen. Wat zorgt voor een levendig treinenbeeld aan de voorzijde van de baan.

Gebruikte materialen

Op een ondergrond van triplex is het landschap met piepschuim opgebouwd. Voor de rotspartijen is gebruikt gemaakt van gips en latex mallen. De sluis is geheel zelfbouw en kwam met behulp van Skiptram© tot stand. Water bestaat uit styreenplaat met daarop glanslak in verschillende kleuren en 3 lagen hoogglans bootlak. Groenvoorzieningen komen o.a. van Woodlands© Heki©, de bomen zijn zelfbouw. Station en andere gebouwen zijn van Aritec© , AlsaCast© , MKD© en zelfbouw. Boten zijn van Artitec(c) en Faller© en gemotoriseerd met FallerCar© onderdelen. Als verlichting van het geheel wordt gebruik gemaakt van 10 led spots.

Transport, opbouw en presentatie tijdens tentoonstellingen

De baan zit in 2 gesloten kasten die ook voor het transport dienen. De voor- en zijwanden kunnen afgenomen worden. De 2 kasten worden vervolgens samengevoegd tot een geheel. Dit staat los op een houten onderstel. het opstelstation kan in de lengte worden dubbelgeklapt, wat ruimte spaart. De onderstellen voor de baan, het opstelstation en de opstelsporen worden gebundeld vervoerd. De bochten en de zijdelingse opstelsporen gaan in een aparte transportkist.

Het landschappelijk uitgwerkte gedeelte van de modelspoorbaan meet 80×244 cm. Aan de achterzijde van de baan is een schaduwstation met meerdere sporen. De presentatie is prima verzorgd door de verlichting achter een fries, de achtergrond en het afrokken van de baan. Ook zijn er informatieborden met onder meer uitleg over de werking van de sluis. De treinen rijden digitaal DCC. Er wordt gebruik gemaakt van het besturingsprogramma Koploper©.

Voorbeeldsluis “la Vallée des Éclusiers”

Op onderstaande foto’s is Écluse 11 in La Vallee des Eclusiers te zien. zoals deze er nu bijligt. Boten voeren na de sluis door een tunnel. Het sluisgebouw is kennelijk nog goed bewaard gebleven.

Michel Hensen heeft een mooie film gemaakt over La Vallée des Éclusiers  (aanklikken svp) welke op YouTube te vinden is.

Foto’s baan in aanleg

Enkele foto’s van de baan in aanleg. Te zien zijn de sluis, het station overdag en bij nacht en het marktplein. De achtergrondfoto ontbreekt nog.

Onderstaande foto’s geven een idee wat er zoals gemaakt moest worden om de sluis te laten functioneren.

Jan van Munster, ModelSpoorTeam de Maaslijn

Colofon

  • Ontwerp en bouw modelspoorbaan: Jan van Munster
  • Opstelstations, bediening en computersturing: Jan van Munster
  • Rollend materieel: Jan van Munster
  • Foto’s: Jan van Munster en Hans Peters
  • Tekst: Jan van Munster.

Links met foto’s en films op interessante sites

Michel Hensen heeft een mooie film over La Vallee des Eclusiers  (aanklikken svp) gemaakt welke op YouTube te vinden is.

Fraaie sfeerfoto’s van  de sluis 11 La Vallee des Eclusiers staan op de (Franstalige) site van Michel Hensen.

Een ander kanaal is het Canal de Vosges (vroeger: Canal de L’Est Sud). Dit is nog bevaarbaar voor recreatieverkeer. Dit kanaal loopt van Toul naar Corre met 93 sluizen met Frecinet afmetingen.

Interessant zijn ook foto’s van een tunnel in een kanaal in een in verval geraakt kanaal.