Historie Chemin de Fer du Vivarais
Tournon – Tain L’Hermitage is een tweelingstad met spoorlijnen tussen Lyon en Nimes langs de Rhône-oevers in het zuidelijk deel van Frankrijk. Het station van Tain L’Hermitage is nog steeds in gebruik voor personenvervoer. Het station Tournon-sur-Rhone (ook wel Tournon-centre) heeft in de loop der tijden zijn betekenis verloren als normaalspoorweg. Hier vertrokken vroeger ook de smalspoortreinen van de Chemins de Fer Departementaux, dat een uitgebreid meterspoornet exploiteerde.
de trein van de CFV op het hoofdspoor van de SNCF
Kort na de sluiting van deze lijnen ontfermde een groep van liefhebbers zich over de restanten en richtte de Chemin de Fer du Vivarais (CFV) op, een metersporige museumspoorlijn van Tournon naar het 30 kilometer verderop gelegen Lamastre. Dit heeft geduurd tot 2008, toen de lijn van overheidswege werd gesloten. Een film van de CFV is in 1981 gemaakt door hans peters railroad movies en hierna en op you tube te zien.
het station van de CFV in Tournon met rechts in de schaduw een autorail
Intussen is de lijn opgeknapt. Het vertrekpunt ligt niet meer in Tournon maar even daarbuiten in St. Jean de Muzols. Van daaruit kan men nu de treinrit naar Lamastre maken. Meterspoorlijnen zijn ook elders in Frankrijk nog te bezoeken, zoals op Corsica en de lijn Nice-Digne.
De CFV beschikte in haar hoogtijdagen over vijf Mallet tenderlokomotieven. Deze zijn voor de tweede wereldoorlog gebouwd. Ook reden er twee Billard A80D en twee A150D railbussen met drie bijbehorende aanhangers, z.g. remorque’s, van het type R210. Al deze railbussen dateren uit de eind jaren 30. De personenrijtuigen kwamen van diverse andere inmiddels opgeheven smalspoorlijnen. In Tournon werden de Mallets onderhouden in een dubbele locloods. Naast de locomotievenloods stonden, gedeeltelijk overdekt, wagons in verschillende stadia van afbraak en opbouw.
het depot van de CFV met twee Mallet stoomlocomotieven
klaar voor vertrek uit Tournon
Een oud dienstgebouw werd voor opslag gebruikt. Een draaischijf, watertoren en kolenbunker maakten het geheel compleet. De railbussen stonden, als er geen dienst was, geparkeerd in Lamastre samen met een flink aantal goederenwagons. Hier is onder een dekzijl ook een DeDion Bouton ND railbus uit 1935 te vinden, die nooit rijvaardig is geworden.
Een rit met de Chemin de Fer du Vivarais
Tot 2008 vertrok in het zomerseizoen dagelijks een stoomtrein uit Tournon naar Lamastre. Deze bestond uit 10-14 wagons getrokken door een Mallet stoomlok. Vertrek was om 10.00 uur. Direct na het verlaten van het station voegt het meterspoor zich in het normaalspoor van de SNCF en duikt twee tunnels in waarvan de langste ruim 400 meter is. Daarna wordt met behulp van een stalen brug de rivier de Doux over gestoken. Kort daarna gaan het normaalspoor van de SNCF en het meterspoor van de CFV weer uit elkaar en werd de reis voortgezet door het schitterende dal van de Doux. Op hellingen van de spoorlijn zwoegt de Mallet langs bergwanden naar boven waarbij regelmatig met stenen boogviadukten de rivier overgestoken werd naar de andere oever.
onderweg met de museumtrein
Na een adembenemende tocht door de Gorge du Doux werd Colombier-le-Vieux bereikt. In deze plaats, of in het iets verderop langs de lijn gelegen Boucieu le Roi, wordt gestopt om de lok water, en de passagiers iets anders in te laten nemen. Ook staan op deze halteplaatsen wat kraampjes waar je je tegoed kunt doen aan de streek lekkernijen. Na een half uur wordt de tocht vervolgd.
Colombier-le-Vieux
Boucieu le Roi
Het landschap wordt daarna meer open. Tenslotte werd na een reistijd van 2 uur Lamastre bereikt. Omdat de loks altijd vooruit rijden werd hij hier ontkoppeld, met de hand op een draaischijf gekeerd, van water en kolen voorzien en weggezet tot na de lunch. Zoals bekend is deze in Frankrijk tenminste 2 uur.
aangekomen in Lamastre
draaien van de loc met spierkracht 
een autorail wacht op passagiers
Een nieuwe start van de CFV
Het traject St-Jean-de-Muzols – Lamastre is weer in gebruik als museumlijn. Dit na een grondige revisie van de lijn en het rollend materieel. Er zijn sinds 2015 twee type Mallet stoomloks nummer 403 en nummer 414 beschikbaar. Een aardig overzicht van het beschikbare rollend materieel geeft onderstaand filmpje.
tip: woorden in kleur in de tekst bevatten een link naar een andere pagina of site met meer gegevens; hier zijn dit films over de CFV uit diverse jaren
Meer filmpjes? Een kort filmpje van een autorail CFV. Wat langere en recente filmpjes: Chemin de Fer du Vivarais 2013 en Chemin de Fer du Vivarais.
Verder wordt gereden met een autorail Billard A80D gebouwd in 1937. Afhankelijk van de dag van de week rijden in het zomerseizoen (situatie 2013) volgende treinen: 1. Le Train des Gorges : Gare de Tournon-St-Jean (St-Jean-de-Muzols) – Colombier-le-Vieux – Saint Barthélémy le Plain, met de stoomlok type Mallet en panorama rijtuigen. 2. Le Mastrou : Gare de Tournon-St-Jean (St-Jean-de-Muzols) – Lamastre met met de stoomlok type Mallet. 3. L’Autorail du Marché : Gare de Tournon-St-Jean (St-Jean-de-Muzols) – Lamastre met de autorail Billard A80D, zoals te zien op de foto hierna.
Billard A80D
Deze museumspoorlijn is gemakkelijk te bezoeken. Een stop vanaf de Autoroute du Soleil naar Tournon is meestal wel in te plannen. Afslag Tain L’Hermitage/Tournon aanhouden.
Colofon
De tekst op deze bladzijde is van Jan van Munster en Hans Peters. De foto’s zijn van Hans Peters.